McDonald’s heeft een nieuwe aanvraag ingediend voor een omgevingsvergunning op de parking van Carrefour, Leuvensesteenweg. Openbaar onderzoek loopt tot 2 juni 2023.
Nochtans, drie jaar geleden, tijdens de Gemeenteraad van 24 augustus 2020, stelden we een resolutie voor om « fast food » te verbieden in de nabijheid van scholen. Het verdiende misschien enige discussie over de vraag hoe fastfood moet worden gedefinieerd, in tegenstelling tot plaatselijke frietkotten of andere nomadische « gebraden kip ». De resolutie, die bestaat in het Verenigd Koninkrijk (een Iand met een vrije economie) werd echter verworpen door de andere fracties, de meerderheid en Open Tervuren. Het door het college gebruikte mobiliteitsargument weerhield McDonald’s er niet van terug te komen met een aangepast project. Een gemiste kans om een moedig en baanbrekend standpunt in te nemen.
Ziehier de interventie van Tervuren Unie in de gemeenteraad van 24 augustus 2020;
Feiten, context en argumentatie
De eventuele komst van een fastfoodketen in Tervuren heeft heel wat stof doen opwaaien bij de bevolking. Ik verwijs naar de 200 ingediende bezwaren op het openbaar onderzoek en de petitie van meer dan 3000 ondertekeningen.
Tussen de verschillende argumenten om de vergunning te weigeren vinden we, naast de tegenstrijdigheid met het mobiliteitsplan, een doorslaggevend element dat de meeste opponenten vermoedelijk heeft doen reageren: de ligging van het project in de nabijheid van 4 scholen.
Hier wil ik het argument even ontwikkelen:
- Dat het aanbod van een fastfood restaurant niet gezond is hoeft weinig betoog. Overtollig vet verhoogt bijvoorbeeld direct het risico op hart- en vaatziekten. Cholesterol verstopt de slagaders en kan een hartaanval veroorzaken. Overtollig zout verhoogt het risico op hoge bloeddruk of nierfalen, terwijl overtollige suiker het risico op diabetes mellitus verhoogt.
Daarom worden in ons land door de bevoegde instanties of overheidsinstellingen regelmatig campagnes gevoerd om die gezondheidsrisico’s te beperken, door mensen aan te moedigen hun eetgedrag aan te passen.
Zich bekommeren over het voedingsaanbod van de burgers is dus een politieke verantwoordelijkheid.
- Dat men dat punt moet opnemen in de opvoeding zou ook geen lang debat mogen veroorzaken. Als we er vanuit gaan dat gezonder eten een doel is voor het beleid, dan moeten al in het onderwijs acties worden ondernomen. Een paar uittreksels uit de gids “RICHTLIJNEN VOOR VLAAMSE SCHOLEN OVER SCHOOLMAALTIJDEN”, uitgave van het “Vlaams Instituut Gezond Leven »:
- “Het kan beter met de voedingsgewoonten van de Vlaamse kinderen en jongeren. Dat blijkt uit cijfers van de Belgische voedselconsumptiepeiling en uit ander onderzoek, zoals de Health Behaviour In Schoolaged Children (HBSC) studie bij 11- tot 18-jarigen (…) Eén van de oplossingen is een schoolomgeving waarin kinderen en jongeren gestimuleerd worden om gezonde keuzes te maken. (…) Scholen die bevraagd werden in het kader van deze gids signaleren ook dat (…) de ouders, leerlingen en het personeel vaak onvoldoende betrokken zijn bij het maaltijdgebeuren. “
- Onderwijs speelt een belangrijke rol bij de vorming en de opleiding van kinderen en jongeren tot gezonde en gelukkige volwassenen. Om dit doel te bereiken, volstaan lessen rond dit thema niet. De hele schoolcultuur moet een evenwichtig gezondheidsbeleid uitademen.
- Educatieve projecten en lessen in de klas over gezonde voeding zijn niet voldoende om de voedingsgewoonten van kinderen en jongeren te veranderen. Omgekeerd volstaat het niet om alleen te zorgen voor een evenwichtig aanbod op school. Naast educatie is het dus ook nodig om aandacht te besteden aan interventies in de schoolomgeving.
Zich bekommeren over de opvoeding van onze kinderen is evenzeer een politieke verantwoordelijkheid.
- Het cruciaal element is de nabijheid van scholen. Deze nabijheid maakt de verleiding zo groot dat de inspanningen van de school of van de ouders om de kinderen af te leiden nutteloos riskeren te worden. Een paar Engelse gemeentes hebben het probleem al aangekaart en stellen voor om een uitsluitingszone van 400 m te voorzien, waarin de vestiging van een “fastfood” niet toegelaten zou zijn. Zulke beslissing werd genomen of besproken in Bristol, St-Helen, Sodbury, Milton Keynes, Dublin, …. Soortgelijke initiatieven werden ook in Nerderland genomen.
In “The independant” (29/6/2011, vertaling) lezen we :
De leden van de Raad van St. Helens stemden in met de stopzetting van fastfoodafzettingen rond scholen in een poging om het « groeiende probleem » van zwaarlijvigheid te verminderen.
Het type fast food verkooppunten dat verboden is uit de uitsluitingszones zijn kebab winkels, Chinese, Indiase en pizza afhaalrestaurants, fish and chip en gebakken kippenwinkels.
De niet getroffenen omvatten restaurants, cafés, bistro’s, pubs, wijnbars, nachtclubs en sandwichbars.
« Deze stap is een reactie op deze bezorgdheid en zal gevolgen hebben voor de gezondheid, met name voor onze jongere bewoners, en zal helpen bij het aanpakken van problemen met parkeren, criminaliteit en wanorde in onze wijken ».
Andere aspecten die in aanmerking worden genomen, zijn (…) veiligheid op de snelweg, openingsuren, geuren en kookluchten, afvalverwijdering, zwerfvuil, criminaliteit en asociaal gedrag.
In een poging om de « levendigheid en vitaliteit » van de winkelgebieden in het centrum van de stad te beschermen, zei de raad (…) dat er een behoefte was om kleinhandelsgebieden tegen hete food take-awayclusters te beschermen die een ongunstig effect op bestaande winkelcentra kunnen hebben.
Kabinetslid voor Adult Social Care and Health, raadslid Joe Pearson, voegde toe: « Dit geeft een duidelijk signaal dat we van plan zijn om de ernstige problemen van slechte voeding en obesitas aan te pakken om de gezondheid van de gemeente te verbeteren ».
Uit een artikel (2/12/2017) “Reality Check: Why ban fast food within 400m of schools?” op website van BBC : “London Mayor Sadiq Khan’s new planning strategy” says fast food outlets should not be allowed to open within 400m of schools.”
Ik kan al die citaten hiervoor enkel beamen.
Gezien al deze argumenten over gezondheid en opvoeding, in navolging van het voorbeeld van enkele Engelse gemeenten, om gehoor te geven aan de talrijke reacties van onze burgers en om een gepast en gegrond antwoord te geven in verband met elke mogelijke komst van een fastfood restaurant in Tervuren, stel ik voor om een zone van 400 meter rond de scholen te voorzien, waarin elke nieuwe zaak met bediening van gefrituurde kant-en-klare maaltijden zou verboden worden.
Besluit
Artikel 1. Op het gebied van Tervuren is elke nieuwe uitbating van een “fastfood” niet toegestaan binnen een straal van 400 meter rond een instelling van basis of secundair onderwijs, al dan niet in Tervuren gevestigd.
Artikel 2. Onder de benaming fastfood in artikel 1 wordt verstaan een restaurant gespecialiseerd in het bedienen van kant-en-klare maaltijden, vooral gefrituurde bereidingen.
Artikel 3. Het college wordt belast met de praktische uitwerking van dit besluit in het kader van volgende beleidsdomeinen: onderwijs, gezondheid, lokale economie en visie op de ontwikkeling van de N3.
Van harte dank voor uw medewerking
Serge Liesenborghs
Gemeenteraadslid
En hier volgt het antwoord van de schepen Bram Peeters :
Het voedingsaanbod en de opvoeding van onze kinderen met betrekking tot gezonde voeding zijn inderdaad terechte bezorgdheden en politieke verantwoordelijkheden, zij het bevoegdheden van Vlaanderen. De gemeente is niet bevoegd om dit soort uitsluitingszones vast te stellen omwille van drie redenen:
1) De gemeenten zijn enkel bevoegd voor de handhaving van de materiële openbare orde en niet de morele orde. De Raad van State heeft al meermaals dit standpunt ingenomen voor andere vergelijkbare zaken. De keuze om fastfoodrestaurants al dan niet toe te laten omwille van gezondheid is een morele keuze, alvast geen keuze op basis van materiële openbare orde.
2) Het decreet D’Allarde verankert de economische vrijheid in ons recht. Geen enkel recht is absoluut maar opnieuw kan de gemeente hier enkel beperkingen opleggen in het kader van handhaving van de materiële openbare orde.
3) Het gelijkheidsbeginsel lijkt met dit voorstel te worden aangetast. Het voorstel stelt dat alle hamburgerzaken, frituren, snackbars ongewenst zijn in de onmiddelijke omgeving van de scholen. Maar wat met andere aanbieders van ongezonde voeding zoals de supermarkt, het winkeltje aan het benzinestation verderop waar men onder andere snoep en chocolade verkoopt, het indiaas restaurant met afhaaldienst, etc.
Wat u voorstelt is geen bevoegdheid van de gemeente en kan bijgevolg niet worden goedgekeurd.
Maar ook inhoudelijk hebben we zo onze vragen. 400m vanaf elke lagere en middelbare school betekent in de praktijk dat elke dorpskern wordt uitgesloten. De frituur in Duisburg is recent gesloten en er schijnen geïnteresseerden te zijn om een nieuwe zaak te openen. Dat lijkt ons wenselijk maar uw voorstel zou dat onmogelijk maken in het centrum van Duisburg. Bij uitstek lijken mij de kern van elke deelgemeente de uitgelezen plaats om dit soort zaken toe te laten.
Wat doen we met kermissen? Mag het kraam dat smoutebollen verkoopt dan niet meer langskomen? Dat is op minder dan 400m van minstens twee lagere scholen.
Tenslotte nog over de definitie van “fastfood”: art. 2 stelt “Onder de benaming fastfood in artikel 1 wordt verstaan een restaurant gespecialiseerd in het bedienen van kant-en-klare maaltijden, vooral gefrituurde bereidingen.” Het is duidelijk dat een hamburgerzaak onder deze definitie valt, net als een frituur en een snackbar. Maar wat met pizzeria’s, chinees, thais, koreaans, sushi, traiteurs, broodjeszaken? Zij bieden allemaal kant-en-klare maaltijden aan, de ene al gezonder dan de andere, al dan niet gefrituurd. Op basis van de voorliggende definitie kan niet eenduidig worden vastgesteld welke soort handelszaken al dan niet kunnen worden goedgekeurd.
Om al deze redenen, stel ik voor om niet akkoord te gaan met dit agendapunt.